ZBIGNIEW CIECHAN (urodzony 9 listopada 1929 roku w Bystromowcach na Wileńszczyźnie, zmarł 24 stycznia 2021 roku w Warszawie) — kompozytor, aranżer, pedagog i autor publikacji muzycznych. Lata 1930–39 spędził z rodzicami w miasteczku Krasne nad Uszą przy granicy z Rosją Sowiecką. Jego ojciec pochodził z muzykalnej rodziny z okolic Krasnegostawu.
Od wczesnego dzieciństwa Zbigniew Ciechan wykazywał szczególne zainteresowanie muzyką. Pilnie przysłuchiwał się ludowym pieśniom obrzędowym, śpiewom kościelnym i cerkiewnym, koncertującym i maszerującym orkiestrom dętym. Mając osiem lat sam nauczył się grać ze słuchu — początkowo na instrumentach zrobionych przez siebie, potem na skrzypcach. Najchętniej grywał własne melodie i improwizował. Wkrótce prymista przyjął go do kapeli, bo potrafił dobrać do melodii drugi głos.
Pierwsze lekcje muzyki zaczął pobierać u parafialnego organisty w 1943 roku. Po kilku miesiącach, gdy tylko poznał nuty i opanował sztukę towarzyszenia śpiewom kościelnym, podjął samodzielną pracę w Warnowicach, małym łotewskim miasteczku położonym nad Dźwiną. Od tego momentu pracował jako organista przez prawie 18 lat.
W 1946 roku z matką i młodszym bratem osiedlili się w Siennicy Różanej, rodzinnej wsi ojca. Okolica ta znana jest z rozśpiewania wiernych, doskonałych chórów, licznych zespołów artystycznych i orkiestr dętych. W marcu 1948 roku Zbigniew Ciechan przeniósł się z Siennicy Różanej do Jaczewa koło Głogowa, do rozległej parafii, obsługującej pięć kościołów. W Powiatowym Ognisku Muzycznym udzielał lekcji fortepianu i akordeonu, prowadził naukę zasad muzyki i solfeżu oraz grał na kontrabasie w małej orkiestrze złożonej z nauczycieli muzyki. Jednocześnie kontynuował naukę w Zaocznym Liceum Korespondencyjnym w Legnicy.
Od 1951 roku pracował w szkole podstawowej w Bytomiu Odrzańskim jako nauczyciel języka polskiego, rosyjskiego i umuzykalnienia oraz prowadził chór, dla którego pisał i opracowywał repertuar. W uznaniu zasług na polu pedagogicznym został w 1953 roku przeniesiony do liceum ogólnokształcącego w Zielonej Górze na stanowisko nauczyciela języka polskiego i do Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia, gdzie nauczał gry na akordeonie. Wkrótce po przybyciu do Zielonej Góry zaczął grać na kontrabasie w orkiestrze symfonicznej i pracować w spółdzielni rzemieślniczej TON jako korektor i stroiciel fortepianów.
W 1955 roku zdał z wyróżnieniem maturę i został przyjęty na wydział pedagogiczno-instruktorski poznańskiej PWSM. Już po pierwszym semestrze podjął dodatkowo naukę na wydziale kompozycji i teorii — jego pierwszym nauczycielem kompozycji był Stefan Bolesław Poradowski. W 1958 roku był krótko studentem Tadeusza Szeligowskiego, zaś kilka miesięcy później, zachęcony przez słynnego teoretyka Macieja Zalewskiego, przeniósł się do Warszawy do klasy profesora Witolda Rudzińskiego. Dyplom z kompozycji otrzymał w roku 1961, rok później obronił pracę magisterską z teorii specjalnej. Jeszcze podczas studiów był kierownikiem muzycznym kabaretu studenckiego „Stodoła” i wojskowego zespołu estradowego „Granica”.
W redakcji „Zeszytów repertuarowych WP” przygotowywał repertuar muzyczny dla zespołów estradowych i orkiestr dętych. Organizował także i prowadził kursy dokształcające w Wojewódzkich Domach Kultury, a dla Centralnego Ośrodka Programowego Szkolnictwa Artystycznego pisał programy nauczania i poradniki metodyczne. Oprócz komponowania muzyki poważnej pisał i aranżował dla orkiestr radiowych, zespołów dziecięcych, wojskowych i tanecznych.
W latach 1967–70 wykładał aranżację na wydziale kompozycji Akademii Muzycznej w Warszawie. Doświadczenia uzyskane w trakcie prowadzenia wykładów i działalności praktycznej zebrał w obszernym, pierwszym polskim podręczniku aranżacji (COMUK, 1971). Począwszy od 1979 roku przez dwa lata wykładał aranżację i inne przedmioty muzyczne w Instytucie Wychowania Muzycznego WSP w Kielcach. W warszawskiej Państwowej Szkole Baletowej był nauczycielem umuzykalnienia i historii muzyki.
Od 1980 roku w redakcji „Wychowania Muzycznego w Szkole” przygotowuje repertuar dla chórów i zespołów szkolnych; dokonuje adaptacji utworów muzyki poważnej do warunków wykonawczych i instrumentarium szkolnego, publikuje recenzje i artykuły problemowe z zakresu pedagogiki muzycznej. Jest autorem szeregu książek, m.in. Zabawy z echem — od melodii do aranżacji, Nauczyciel i twórczość muzyczna uczniów, Przewodnik dla nauczycieli umuzykalnienia, Nauczanie elementarnej gry na instrumentach klawiszowych w systemie grupowym. Szczególną satysfakcję Zbigniewowi Ciechanowi sprawia komponowanie dla dzieci i młodzieży, trwające nieprzerwanie od 1959 roku. Ma w swoim dorobku kilka utworów scenicznych i estradowych, m.in. operę żartobliwą pt. Kot w butach do tekstu Jana Brzechwy, wiele utworów instrumentalnych, wokalnych, instrumentalno-wokalnych, pedagogicznych, teatralnych oraz pieśni i piosenek (około 300). W 1983 roku otrzymał nagrodę prezesa Rady Ministrów za całokształt twórczości dla dzieci.
Chociaż zainteresowania kompozytora są bardzo szerokie i różnorodne, największą wagę przywiązuje do muzyki poważnej. Jest autorem m.in. czterech utworów symfonicznych, dwu kantat, opery, czterech kwartetów, dwu kwintetów fortepianowych, kwintetu fletowego, wielu utworów solowych i kameralnych. Warto zaznaczyć, że jego osobowość twórcza kształtowała się pod wpływem muzyki ludowej i religijnej, niemałe znaczenie miało także zainteresowanie kulturą Wschodu, które rozpoczęło się zaraz po ukończeniu studiów i trwa do chwili obecnej. Ważne miejsce w twórczości Zbigniewa Ciechana zajmuje muzyka chóralna. W zbiorze pt. Trzy pieśni znalazły się trzy utwory napisane do tekstów patriotycznych. Dwa z nich zostały nagrodzone na ogólnopolskim konkursie kompozytorskim zorganizowanym przez PZChiO w 1979 roku. Pieśń Droga Warszawo została skomponowana w 1990 roku.
Zbigniew Ciechan za swoją twórczość otrzymał wiele nagród, a do najważniejszych z nich można zaliczyć: Nagrody Polskiego Radia (1963, 1965, 1971, 1973), nagrodę specjalną na Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, Srebrny Pierścień na Festiwalu Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu (1971), Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich (1977) oraz Nagrodę Prezesa Rady Ministrów (1983)
