WITOLD RUDZIŃSKI (1913–2004) – kompozytor, pedagog, teoretyk i historyk muzyki.
W 1936 otrzymał dyplom w zakresie filologii słowiańskiej na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, a w 1937 ukończył Konserwatorium Wileńskie, gdzie studiował w klasie kompozycji Tadeusza Szeligowskiego i grę na fortepianie u Stanisława Szpinalskiego. W latach 1938-39 odbył w Paryżu studia uzupełniające, doskonaląc swój warsztat kompozytorski pod kierunkiem Nadii Boulanger i Charlesa Koechlina. Równocześnie podjął studia w Instytucie Gregoriańskim w zakresie teorii rytmu według Dom André Mocquereau. Dało to podstawę do badań, które doprowadziły do opracowania przez Witolda Rudzińskiego oryginalnego systemu rytmu muzycznego. Po powrocie do kraju w latach 1939–42 był profesorem przedmiotów teoretycznych w Konserwatorium Wileńskim. W 1943 przeniósł się do Warszawy. Po wojnie został profesorem Konserwatorium Łódzkiego (1945–47), następnie dyrektorem Departamentu Muzyki w Ministerstwie Kultury i Sztuki (1947–48) oraz dyrektorem Państwowej Filharmonii i Opery Stołecznej w Warszawie (1948–49). Od 1957 wykładał kompozycję i teorię muzyki w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, gdzie w latach 1967–69 pełnił również funkcję prorektora.
Witold Rudziński w 1963 otrzymał nagrodę specjalną na Konkursie im. księcia Rainiera III w Monako za operę Odprawa posłów greckich (1962), a w 1965 – I nagrodę na Konkursie im. Edvarda Griega w Bergen za Obrazy świętokrzyskie na orkiestrę symfoniczną (1965). Został też wielokrotnie uhonorowany wysokimi odznaczeniami państwowymi, m.in. Krzyżem Oficerskim i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, tytułem „Zasłużony Nauczyciel PRL”, wieloma Nagrodami Ministra Kultury i Sztuki. W 1998 Akademia Muzyczna w Warszawie nadała mu tytuł doctora honoris causa.
Witold Rudziński jest autorem szeregu publikacji, do których należą: prace poświęcone Stanisławowi Moniuszce (w tym monografia Moniuszko, wydana przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne w 1954 i później wielokrotnie wznawiana), Warsztat kompozytorski Beli Bartóka (Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1964), traktat Nauka o rytmie muzycznym (Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1987), podręczniki słuchania muzyki oraz książki o tematyce operowej.
Pozycję Witolda Rudzińskiego w pejzażu współczesnej muzyki polskiej wyznaczała w znacznym stopniu jego twórczość operowa. Ten gatunek muzyki dramatycznej, uważany przez wielu komentatorów dzisiejszej kultury za przebrzmiały, stanowił ważny dział dorobku Rudzińskiego. Wydaje się, że forma muzycznego dramatu odpowiadała jego twórczemu temperamentowi szczególnie. Trzy spośród siedmiu oper oparł kompozytor na dziełach wielkich polskich pisarzy. W swojej pierwszej, trzyaktowej operze Janko Muzykant z 1951 roku wykorzystał znaną nowelę Henryka Sienkiewicza. Jednoaktówka Odprawa posłów greckich z roku 1962 napisana została do tekstu dramatu Jana Kochanowskiego. Wreszcie opera Chłopi (1972) powstała na bazie powieści Władysława Reymonta. Do tego można dodać jeszcze komediooperę w trzech aktach Żółta szlafmyca (1960) do libretta według komedii Franciszka Zabłockiego. Do pierwozoru literackiego sięgnął Witold Rudziński również w dwuaktowej operze dla dzieci Pierścień i róża (1982) – była nim powieść Williama Thackaraya. Do dwóch pozostałych dzieł operowych – Komendanta Paryża (1957) i Sulamity (1964) libretta napisał sam.
Najwybitniejszym dziełem operowym Witolda Rudzińskiego jest Odprawa posłów greckich. Charakterystyczne, że kompozytor nie nawiązał w żaden sposób do wyimaginowanej muzyki antycznej, choć przy takim temacie można by oczekiwać jakiejś formy stylizacji. Warto zauważyć, że Witold Rudziński posługiwał się własnym językiem muzycznym we wszystkich swoich operach, niezależnie od ich tematu. Unikał stylizacji czy sięgania do oryginalnych muzycznych wzorów nawet w Chłopach, gdzie wprowadzenie cytatów z polskiego folkloru, czy bardziej wyrafinowanej stylizacji polskiej muzyki ludowej narzucało się samo.
Prapremiera Odprawy posłów greckich odbyła się w 1966 roku w Miejskim Teatrze Muzycznym w Krakowie, a wcześniej, w roku 1963 Witold Rudziński otrzymał za swoje dzieło pierwszą nagrodę w Konkursie Kompozytorskim Księcia Rainiera III w Monako.
