Amabile 4 Program komputerowy do kształcenia słuchu dla szkoły muzycznej I stopnia. (2015)

Uczymy się z „Amabile 4”

Ewa Stachurska, Twoja muza nr 4 (77), sierpień-wrzesień 2016, s. 66

Wydawnictwo muzyczne Triangiel opublikowało kolejną część programu komputerowego do kształcenia słuchu „Amabile 4”, pod redakcją Marii Wacholc. Jest to już czwarta z zaplanowanych sześciu części, przeznaczonych dla uczniów szkoły muzycznej I stopnia. Pozostałe dwie, będące w fazie przygotowań informatycznych i graficznych, ukażą się niebawem.

„Amabile 4” złożony jest z płyty oraz książeczki, w której zawarto dokładny opis wszystkich zadań, instrukcję instalacji oraz obsługi. Atrakcyjna szata graficzna nawiązuje do plastyki poprzednich części programu a interakcja działań jest czytelna i przyjazna dla użytkownika.
Założeniem „Amabile” jest korelacja z programem nauczania Kształcenie słuchu elementarne i Solfeżem elementarnym Marii Wacholc oraz Dyktandami elementarnymi Marii Ćwiklińskiej i Małgorzaty Rogozińskiej. „Amabile 4” skierowany jest przede wszystkim do uczniów klasy czwartej. Z powodzeniem mogą go stosować uczniowie klas wyższych a także wszyscy ci, którzy chcieliby doskonalić swe zdolności i umiejętności muzyczne w zakresie kształcenia słuchu.
Materiał muzyczny użyty w „Amabile 4” wykorzystuje pięć tonacji durowych (C, G, F, D, B) oraz 5 molowych (a, e, d, h, g). Są również ćwiczenia oparte na rozszerzonej tonalności oraz wykraczające poza system tonalny dur-moll.
Zadania ujęte są w pięć serii o wzrastającym stopniu trudności. Na każdą serię składa się sześć rodzajów zadań: trzy zadania słuchowe (ćwiczenia gamowe, interwałowe i harmoniczne) oraz różnorodne formy dyktand muzycznych (układanki, uzupełnianki, korekta błędów wysokościowych i rytmicznych, dyktanda melodyczne, rytmiczne i pamięciowe).
Maria Wacholc, autorka opracowania metodycznego programu komputerowego, wprowadza ucznia – krok po kroku – w coraz to bardziej skomplikowane układy dźwiękowe. Poprzez ćwiczenia polegające na rozpoznawaniu stopni gamy uczy zależności funkcyjnych poszczególnych dźwięków tonacji. Nabyta umiejętność może być wykorzystana i rozwijana w kolejnych zadaniach: uzupełniankach, korekcie błędów czy dyktandach melodycznych.
Ćwiczenia interwałowe i akordowe służą opanowaniu słuchowego rozpoznawania współbrzmień, początkowo pojedynczych, a następnie prezentowanych w powiązaniach kadencyjnych. Są to niezwykle ważne zadania.
Autorka zwraca uwagę na zachowanie odpowiedniej kolejności wykonywania ćwiczeń i dokładne opanowanie każdego elementu przed rozpoczęciem pracy z następnym. Uczeń uniknie błędów w odpowiedziach przy dalszych zadaniach.
W „Amabile 4” zastosowano system punktacji, który umożliwia kontrolę poprawności realizacji zadań. System ten może być wyłączony, dzięki czemu praca nad wybranym problemem pozbawiona będzie niepotrzebnego stresu.
Na uwagę zasługują przykłady muzyczne wykorzystane jako dyktanda. Są to utwory zaczerpnięte z literatury muzycznej, folkloru i repertuaru dziecięcego oraz napisane na potrzeby dydaktyczne przez Marię Ćwiklińską. Nagrania prezentują barwy różnych instrumentów muzycznych oraz barwy głosu ludzkiego. Uczeń, poza nauką języka muzycznego ma więc sposobność poznania dzieł wielkich kompozytorów oraz możliwość osłuchania się z bogatą kolorystyką dźwiękową utworów.
Jest to pozycja, którą każdy nauczyciel kształcenia słuchu powinien mieć w swojej pracowni. I nie jest niezbędna odpowiednia liczba stanowisk komputerowych dla uczniów. Wystarczy tablica interaktywna lub jeden komputer, rzutnik i ekran. Wspólna praca z tak prezentowanymi przykładami poszerzy zestaw metod stosowanych podczas zajęć i urozmaici przebieg lekcji.
„Amabile 4” może być wykorzystany przez ucznia do samodzielnej pracy w warunkach domowych, pozbawionych stresu. Stanowić będzie ważną pomoc w doskonaleniu umiejętności słuchowych i utrwalaniu wiedzy. Praktyka bowiem czyni mistrza.

__________

„Amabile 4”. Program komputerowy do kształcenia słuchu dla szkoły muzycznej I stopnia. Maria Wacholc – koncepcja metodyczna, opracowanie zadań słuchowych, redakcja, Małgorzata Rogozińska i Maria Ćwiklińska – opracowanie dyktand muzycznych, Krzysztof Mroczek – projekt oraz wykonanie informatyczne, Agata Moryto – projekt i oprawa graficzna

**************************************************************************************************************************************

Maria Wacholc, Maria Ćwiklińska, Małgorzata Rogozińska, Krzysztof Mroczek, Agata Moryto
AMABILE

program komputerowy do kształcenia słuchu dla szkoły muzycznej I stopnia

Ewa Stachurska, Musica Intellectualis, tom 2, Meandry sztuki, UMFC 2018

Nauczyciele i uczniowie szkół muzycznych I stopnia zapewne doskonale znają podręczniki do kształcenia słuchu Solfeż elementarny Marii Wacholc oraz Dyktanda elementarne Marii Ćwiklińskiej i Małgorzaty Rogozińskiej. Współpraca autorek tych publikacji zaowocowała powstaniem nowego typu pomocy dydaktycznej – programu komputerowego do kształcenia słuchu Amabile, którego materiał jest kompatybilny z wymienionymi podręcznikami. Maria Wacholc opracowała koncepcję metodyczną i zadania słuchowe, a Maria Ćwiklińska i Małgorzata Rogozińska dokonały wyboru dyktand muzycznych. Do zespołu dołączyli Krzysztof Mroczek, autor projektu informatycznego i jego wykonawca, oraz Agata Moryto, która stworzyła oprawę graficzną. Wydawcą jest Wydawnictwo Muzyczne Triangiel.

Program Amabile powstał przede wszystkim z myślą o uczniach szkoły muzycznej I stopnia, ale z powodzeniem mogą go stosować wszyscy, którzy chcą doskonalić swe umiejętności muzyczne w zakresie kształcenia słuchu. Do tej pory ukazały się cztery części: Amabile 1 (2011), Amabile 2 (2013), Amabile 3 (2014) i Amabile 4 (2015), przeznaczone odpowiednio dla klas I–IV (co jednak nie oznacza, że nie mogą z niego korzystać uczniowie wyższych klas), a niebawem zakończą się przygotowania dwóch pozostałych. W oczekiwaniu na ich ukazanie się autorzy programu przygotowali reedycję części pierwszej – Amabile 1 (2018). Nowa wersja programu jest dostosowana do aktualnych systemów operacyjnych, które – jak wiadomo – podlegają ciągłym zmianom. Dzięki temu program działa szybciej i bardziej niezawodnie oraz sprawniej instaluje się na komputerze. Dodatkowym udogodnieniem jest możliwość uruchamiania zainstalowanego programu bez wkładania płyty do czytnika.
W całym cyklu zastosowano jednakowy układ i typ zadań, taki sam rodzaj animacji oraz jednolitą szatę graficzną. Poszczególne części składają się z płyty oraz książeczki zawierającej instrukcję instalacji i obsługi, a także komentarz metodyczny i dokładne omówienie zadań.

Każda część Amabile zawiera pięć serii zadań muzycznych, których stopień trudności odpowiada założeniom programowym przedmiotu kształcenie słuchu. W poszczególnych seriach występuje kilka rodzajów ćwiczeń:

• ćwiczenia strukturalne, oparte na materiale gam, interwałów i akordów; zadaniem ucznia jest np. rozróżnianie półtonu od całego tonu, ustalanie kolejności słyszanych współbrzmień, zapis na pięciolinii słyszanych dźwięków, określanie interwałów, trybu trójdźwięków oraz zależności funkcyjnych toniki i dominanty;
• różne formy dyktand muzycznych: układanki, w których należy uporządkować zapisane takty zgodnie z brzmieniem melodii, uzupełnianki, polegające na dopisaniu brakujących elementów melodii lub rytmu, oraz korekta błędów (poprawianie źle zanotowanych nut lub wartości rytmicznych).

W Amabile 3 i 4 wprowadzono również zadania kształcące umiejętność zapamiętywania i zapisywania całego słyszanego przykładu (dyktando pamięciowe).

Na uwagę zasługują przykłady muzyczne wykorzystane jako dyktanda, zaczerpnięte z literatury muzycznej, folkloru i repertuaru dziecięcego oraz napisane specjalnie na potrzeby dydaktyczne przez Marię Ćwiklińską. Wszystkie dyktanda nagrano na kilkunastu instrumentach akustycznych, dzięki czemu uczeń, poza nauką języka muzycznego, ma sposobność poznania dzieł wielkich kompozytorów oraz osłuchania się z ich bogatą kolorystyką dźwiękową.

Obsługa Amabile jest bardzo prosta. Wymagania instalacyjne (aplikacja Java Runtime Environment 1.6.0) podano w instrukcji. We wszystkich ćwiczeniach pisemne polecenia dodatkowo czyta lektor. Obrazki, znaki graficzne i znaki nutowe są wyraźne, tekst jest przejrzysty, a jasnozielone tło nie męczy oczu użytkownika programu. Szata graficzna i animacje są dostosowane do wieku dziecka. Poprawne wykonanie ćwiczenia sygnalizuje kolor zielony, nieprawidłowe – czerwony.
W dyktandach dodatkową informacją o właściwej odpowiedzi jest okrzyk zachwytu i podskakujące słoneczko, a w przypadku błędu – słoneczko za chmurką i zachęta do podjęcia ponownej próby. Przykłady muzyczne mogą być powtarzane dowolną ilość razy, a czas na odpowiedź jest nieograniczony. W każdej chwili można odtworzyć właściwą wersję ćwiczenia oraz sprawdzić uzyskane wyniki, zarówno z poszczególnych zadań, jak i całej serii.

Wielką zaletą programu Amabile jest możliwość rozwijania wszystkich aspektów słuchu muzycznego: wrażliwości na wysokość, barwę oraz czas trwania dźwięku, poczucia tonalnego oraz pamięci muzycznej. Ważnym materiałem do stymulacji rozwoju słuchu absolutnego są ćwiczenia gamowe, odwołujące się do pamięci konkretnych wysokości dźwięków. Proponowane ćwiczenia kształcą również umiejętność koncentracji oraz porównywania słyszanych motywów z zapisem nutowym. Wykonanie przykładów na różnych instrumentach muzycznych pozwala na zapoznanie się z różnorodnymi barwami dźwięku, a dzięki opatrzeniu ćwiczeń zdjęciami instrumentów – na kojarzenie barwy z ich budową i wyglądem. Zadania są dostosowane do wieku dziecka.

Program Amabile to środek dydaktyczny, który każdy nauczyciel kształcenia słuchu powinien mieć w swojej pracowni. Do korzystania z niego nie jest konieczne stanowisko komputerowe dla każdego ucznia. Wystarczy tablica interaktywna lub jeden komputer, rzutnik i ekran. Wspólna praca z tak prezentowanymi przykładami z pewnością poszerzy zestaw metod stosowanych podczas zajęć i urozmaici przebieg lekcji. Przydatność oraz atrakcyjność programu są niewątpliwe. Przejrzyście i interesująco przygotowane muzyczne łamigłówki pomogą przybliżyć dzieciom logikę i piękno świata dźwięków, a wartość dydaktyczna zadań z pewnością przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności muzycznych uczniów. Praktyka bowiem czyni mistrza.

Ewa Stachurska