Amabile 3 Program komputerowy do kształcenia słuchu dla szkoły muzycznej I stopnia. (2014)

Amabile 3 – zabawy i nauki muzyki przy komputerze ciąg dalszy

Ewa Stachurska, Wychowanie Muzyczne nr 2/2015, s. 73

Amabile 3. Program komputerowy do kształcenia słuchu dla szkoły muzycznej I stopnia. Klasa III, Wydawnictwo Muzyczne Triangiel, Maria Wacholc – koncepcja metodyczna, opracowanie zadań słuchowych, redakcja; Małgorzata Rogozińska i Maria Ćwiklińska – opracowanie dyktand muzycznych; Krzysztof Mroczek – projekt oraz wykonanie informatyczne; Agata Moryto – projekt i oprawa graficzna.

Nauczyciele przedmiotu „kształcenie słuchu” oraz uczniowie szkół muzycznych I stopnia otrzymali do rąk zapowiadaną wcześniej trzecią część programu komputerowego Amabile,¹ przeznaczoną dla klasy trzeciej. Jest to kontynuacja rozpoczętej w 2011 roku edycji tej pomocy dydaktycznej, stworzonej z myślą o – jak pisze autorka koncepcji metodycznej, prof. Maria Wacholc – wspomaganiu rozwoju słuchu muzycznego ucznia w ścisłej korelacji z programem nauczania Kształcenie słuchu elementarne oraz podręcznikami Solfeż elementarny III i Dyktanda elementarne III.
Podobnie jak poprzednie dwie części Amabile, trzecia składa się z płyty oraz książeczki zawierającej instrukcję instalacji i obsługi, a także komentarz metodyczny i szczegółowe omówienie poszczególnych ćwiczeń. Zachowana została również strona graficzna programu: czytelne znaki nutowe, przejrzysty tekst i polecenia (dodatkowo czytane przez lektora), kolorowa animacja.
Zadania muzyczne pogrupowano w pięć serii o zwiększającym się stopniu trudności, z których każda zawiera słuchowe ćwiczenia strukturalne (gamy, interwały, trójdźwięki) oraz kilka rodzajów dyktand (układanki, uzupełnianki, dyktanda pamięciowe, korekta błędów). Przykłady muzyczne, nagrane na akustycznych instrumentach muzycznych, pochodzą m.in. z utworów: G.F. Händla, J.S. Bacha, W.A. Mozarta, R. Schumanna, i P. Czajkowskiego, z polskiego i obcego folkloru oraz kompozycji współautorki programu komputerowego – Marii Ćwiklińskiej. Zgodnie z wytycznymi programu nauczania kształcenia słuchu dla klasy trzeciej utrzymane są one w tonacjach: C-dur, G-dur, F-dur, D-dur, a-moll, e-moll i d-moll. W grupie ćwiczeń strukturalnych pojawiają się zadania, w których należy rozpoznać stopnie gamy durowej i molowej, interwały melodyczne i harmoniczne oraz tryby trójdźwięków i ich przekształcenia (rozróżnianie powtórzenia ze zmianą postaci). Poruszane są również zagadnienia związane z funkcyjnością akordów (określanie w przebiegu melodii toniki i dominanty). Dużą grupę ćwiczeń stanowią dyktanda, prezentowane – podobnie jak w Amabile 1 i 2 – w formie układanek, uzupełnianek i korekty błędów. Dodatkowo wprowadzono zadania kształcące umiejętność zapamiętania i zapisania słyszanego przykładu w całości samodzielnie (dyktando pamięciowe).
Użytkownicy programu mogą skorzystać z możliwości sprawdzania, poprawiania oraz powtarzania przykładów, a także z systemu punktacji, który może być włączony lub nie. Przy opcji „włączony” umożliwia on kontrolę wyników uzyskiwanych zarówno po realizacji pojedynczych ćwiczeń, jak i na zakończenie całej serii zadań. Pozwala to na spokojną, bezstresową pracę nad rozwojem zdolności i umiejętności muzycznych dziecka.
Tak jak w przypadku dwóch poprzednich części programu, Amabile 3 może być wykorzystany w szkole muzycznej I stopnia lub innej placówce prowadzącej nauczanie muzyki jako urozmaicenie lekcji kształcenia słuchu. Z powodzeniem można go też stosować w domu jako atrakcyjne uzupełnienie nauki szkolnej. W obliczu wprowadzanej reformy szkolnictwa muzycznego, skutkującej zmniejszeniem liczby godzin lekcyjnych z kształcenia słuchu, okaże się on zapewne bardzo przydatnym narzędziem.

Ewa Stachurska

__________

¹ Amabile 1 i 2 omówione zostały na łamach „Wychowania Muzycznego” w numerach 5/2011 i 1/2014.

 **************************************************************************************************************************************

Maria Wacholc, Maria Ćwiklińska, Małgorzata Rogozińska, Krzysztof Mroczek, Agata Moryto
AMABILE

program komputerowy do kształcenia słuchu dla szkoły muzycznej I stopnia

Ewa Stachurska, Musica Intellectualis, tom 2, Meandry sztuki, UMFC 2018

Nauczyciele i uczniowie szkół muzycznych I stopnia zapewne doskonale znają podręczniki do kształcenia słuchu Solfeż elementarny Marii Wacholc oraz Dyktanda elementarne Marii Ćwiklińskiej i Małgorzaty Rogozińskiej. Współpraca autorek tych publikacji zaowocowała powstaniem nowego typu pomocy dydaktycznej – programu komputerowego do kształcenia słuchu Amabile, którego materiał jest kompatybilny z wymienionymi podręcznikami. Maria Wacholc opracowała koncepcję metodyczną i zadania słuchowe, a Maria Ćwiklińska i Małgorzata Rogozińska dokonały wyboru dyktand muzycznych. Do zespołu dołączyli Krzysztof Mroczek, autor projektu informatycznego i jego wykonawca, oraz Agata Moryto, która stworzyła oprawę graficzną. Wydawcą jest Wydawnictwo Muzyczne Triangiel.

Program Amabile powstał przede wszystkim z myślą o uczniach szkoły muzycznej I stopnia, ale z powodzeniem mogą go stosować wszyscy, którzy chcą doskonalić swe umiejętności muzyczne w zakresie kształcenia słuchu. Do tej pory ukazały się cztery części: Amabile 1 (2011), Amabile 2 (2013), Amabile 3 (2014) i Amabile 4 (2015), przeznaczone odpowiednio dla klas I–IV (co jednak nie oznacza, że nie mogą z niego korzystać uczniowie wyższych klas), a niebawem zakończą się przygotowania dwóch pozostałych. W oczekiwaniu na ich ukazanie się autorzy programu przygotowali reedycję części pierwszej – Amabile 1 (2018). Nowa wersja programu jest dostosowana do aktualnych systemów operacyjnych, które – jak wiadomo – podlegają ciągłym zmianom. Dzięki temu program działa szybciej i bardziej niezawodnie oraz sprawniej instaluje się na komputerze. Dodatkowym udogodnieniem jest możliwość uruchamiania zainstalowanego programu bez wkładania płyty do czytnika.
W całym cyklu zastosowano jednakowy układ i typ zadań, taki sam rodzaj animacji oraz jednolitą szatę graficzną. Poszczególne części składają się z płyty oraz książeczki zawierającej instrukcję instalacji i obsługi, a także komentarz metodyczny i dokładne omówienie zadań.

Każda część Amabile zawiera pięć serii zadań muzycznych, których stopień trudności odpowiada założeniom programowym przedmiotu kształcenie słuchu. W poszczególnych seriach występuje kilka rodzajów ćwiczeń:

• ćwiczenia strukturalne, oparte na materiale gam, interwałów i akordów; zadaniem ucznia jest np. rozróżnianie półtonu od całego tonu, ustalanie kolejności słyszanych współbrzmień, zapis na pięciolinii słyszanych dźwięków, określanie interwałów, trybu trójdźwięków oraz zależności funkcyjnych toniki i dominanty;
• różne formy dyktand muzycznych: układanki, w których należy uporządkować zapisane takty zgodnie z brzmieniem melodii, uzupełnianki, polegające na dopisaniu brakujących elementów melodii lub rytmu, oraz korekta błędów (poprawianie źle zanotowanych nut lub wartości rytmicznych).

W Amabile 3 i 4 wprowadzono również zadania kształcące umiejętność zapamiętywania i zapisywania całego słyszanego przykładu (dyktando pamięciowe).

Na uwagę zasługują przykłady muzyczne wykorzystane jako dyktanda, zaczerpnięte z literatury muzycznej, folkloru i repertuaru dziecięcego oraz napisane specjalnie na potrzeby dydaktyczne przez Marię Ćwiklińską. Wszystkie dyktanda nagrano na kilkunastu instrumentach akustycznych, dzięki czemu uczeń, poza nauką języka muzycznego, ma sposobność poznania dzieł wielkich kompozytorów oraz osłuchania się z ich bogatą kolorystyką dźwiękową.

Obsługa Amabile jest bardzo prosta. Wymagania instalacyjne (aplikacja Java Runtime Environment 1.6.0) podano w instrukcji. We wszystkich ćwiczeniach pisemne polecenia dodatkowo czyta lektor. Obrazki, znaki graficzne i znaki nutowe są wyraźne, tekst jest przejrzysty, a jasnozielone tło nie męczy oczu użytkownika programu. Szata graficzna i animacje są dostosowane do wieku dziecka. Poprawne wykonanie ćwiczenia sygnalizuje kolor zielony, nieprawidłowe – czerwony.
W dyktandach dodatkową informacją o właściwej odpowiedzi jest okrzyk zachwytu i podskakujące słoneczko, a w przypadku błędu – słoneczko za chmurką i zachęta do podjęcia ponownej próby. Przykłady muzyczne mogą być powtarzane dowolną ilość razy, a czas na odpowiedź jest nieograniczony. W każdej chwili można odtworzyć właściwą wersję ćwiczenia oraz sprawdzić uzyskane wyniki, zarówno z poszczególnych zadań, jak i całej serii.

Wielką zaletą programu Amabile jest możliwość rozwijania wszystkich aspektów słuchu muzycznego: wrażliwości na wysokość, barwę oraz czas trwania dźwięku, poczucia tonalnego oraz pamięci muzycznej. Ważnym materiałem do stymulacji rozwoju słuchu absolutnego są ćwiczenia gamowe, odwołujące się do pamięci konkretnych wysokości dźwięków. Proponowane ćwiczenia kształcą również umiejętność koncentracji oraz porównywania słyszanych motywów z zapisem nutowym. Wykonanie przykładów na różnych instrumentach muzycznych pozwala na zapoznanie się z różnorodnymi barwami dźwięku, a dzięki opatrzeniu ćwiczeń zdjęciami instrumentów – na kojarzenie barwy z ich budową i wyglądem. Zadania są dostosowane do wieku dziecka.

Program Amabile to środek dydaktyczny, który każdy nauczyciel kształcenia słuchu powinien mieć w swojej pracowni. Do korzystania z niego nie jest konieczne stanowisko komputerowe dla każdego ucznia. Wystarczy tablica interaktywna lub jeden komputer, rzutnik i ekran. Wspólna praca z tak prezentowanymi przykładami z pewnością poszerzy zestaw metod stosowanych podczas zajęć i urozmaici przebieg lekcji. Przydatność oraz atrakcyjność programu są niewątpliwe. Przejrzyście i interesująco przygotowane muzyczne łamigłówki pomogą przybliżyć dzieciom logikę i piękno świata dźwięków, a wartość dydaktyczna zadań z pewnością przyczyni się do podniesienia poziomu umiejętności muzycznych uczniów. Praktyka bowiem czyni mistrza.

Ewa Stachurska